Hoe voelt eenzaamheid?

Eenzaamheid is de emotionele reactie op het verlangen naar, en het gebrek aan, zinvolle verbindingen met andere mensen. Maar, vraag je je misschien af, hoe voelt dat dan? Daar is geen eenduidig antwoord op te geven; emoties zijn per definitie individueel, dus verschillende mensen zullen eenzaamheid op verschillende manieren ervaren, het zal niet voor iedereen hetzelfde voelen.

Dat gezegd hebbende, vraag een groep mensen die zich eenzaam voelen om hun emoties te beschrijven en de kans is groot dat hun antwoorden min of meer als volgt zullen zijn: eerst zullen ze je waarschijnlijk vertellen dat ze zich verdrietig of treurig voelen. Eenzaamheid is in de eerste plaats een gevoel van verdriet.

Vervolgens vertellen ze je waarschijnlijk dat ze zich onthecht, geïsoleerd, vervreemd, verkeerd begrepen, afgewezen, gekwetst, afgesloten, bezorgd, onzeker, kwetsbaar, angstig, beschaamd, verbannen, hulpeloos, hopeloos, gevangen, wanhopig voelen… Sommigen voelen zich misschien zelfs boos of rancuneus.

Waar dit brede scala aan emoties op neerkomt, is dat mensen die zich eenzaam voelen, zich buitengesloten voelen. Ze voelen zich niet geaccepteerd. Ze voelen zich niet geliefd. Ze hebben het gevoel, zoals eenzaamheidsexpert Olivia Laing het stelt, dat ze “niet worden toegelaten tot de magische cirkels van verbinding en acceptatie.”

Wat eenzaamheid zo pijnlijk maakt, is niet het alleen zijn, maar het gevoel dat het niemand iets kan schelen.

De sociale norm van veel vrienden en een actief sociaal leven versterkt dat gevoel. Als jij je avonden en weekenden alleen thuis doorbrengt, kan je de indruk krijgen dat iedereen de hele tijd aan het socializen is – behalve jij. Ook al strookt dit niet met de realiteit, het doet pijn omdat je het gevoel hebt dat je er niet bij hoort, en het gevoel erbij te horen is een heel menselijke behoefte.

Daarom is het idee dat alle anderen omringd zijn door dierbaren zo pijnlijk voor wie zich eenzaam voelt. Ik denk dat Olivia Laing het heel goed verwoordde toen ze zei dat “het voelt alsof je honger hebt terwijl iedereen om je heen zich klaarmaakt voor een feestmaal. Het doet pijn.”

De wereld is aan het feesten en jij bent niet uitgenodigd. Wat eenzaamheid zo pijnlijk maakt, is niet het alleen zijn, maar het gevoel dat het niemand iets kan schelen.

Aangezien eenzaamheid het resultaat is van een onvervulde behoefte, gaat het per definitie gepaard met een verlangen. Een verlangen naar betekenisvolle verbindingen, de wens om de mentale afstand tussen jezelf en anderen te overbruggen.

Eenzaam voelen gaat gepaard met een sterke behoefte aan wat ontbreekt: acceptatie, verbinding, kameraadschap, intimiteit, zich gehoord en begrepen voelen. En hoewel dit allemaal de fysieke aanwezigheid van andere mensen vereist, is het niet genoeg. Want zelfs omringd door mensen kan de eenzame persoon zich opgesloten en buitengesloten voelen.

Olivia Laing noemt dit ‘intern isolement’. Ik denk dat ze het heel goed beschreef toen ze zei: “Ik had vaak het gevoel dat ik in glas opgesloten zat, dat ik maar al te duidelijk naar buiten kon kijken, maar niet in staat was mezelf te bevrijden of het soort contact te maken dat ik wenste.”